Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan elde edilen bilgiler, dijital ortamda yapılan alışverişlerin artmasıyla birlikte bu alandaki kayıt dışılık sorununa karşı yürütülen kapsamlı çalışmaların hız kazandığını göstermektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), özellikle e-ticaret platformlarında gerçekleşen satışlar üzerinden elde edilen gelirleri detaylı şekilde incelemeye almıştır. Bu analizler, platformlar aracılığıyla kazanç sağlayan kişilerin vergi mükellefiyetleri ile gerçekleşen hasılatlar arasındaki uyumsuzlukları ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.
2021-2022 yıllarına ait veriler incelendiğinde, yaklaşık 13 bin 494 mükellefin toplam 18 milyar lira tutarındaki hasılatı kayıtlara geçirmediği ve bu durumun 2023-2024 yıllarında da devam ettiği tespit edilmiştir. Bu dönemde ise 3 bin 610 mükellef, toplam 26,5 milyar lira tutarında gelirini resmi kayıtlara yansıtmamıştır. Toplamda, yaklaşık 17 bin 104 mükellefin 44,5 milyar lira tutarındaki kayıtdışı gelirleri tespit edilmiştir.
Bir Kişinin Geliri ile Beyanı Arasındaki Devasa Fark
Analizler, kayıt dışı ticarete katılan gerçek kişi ve işletmelerin yanı sıra, hiç vergi mükellefiyeti olmayanların da faaliyet gösterdiğine işaret etmektedir. Özellikle, 2021 yılında bir gerçek kişinin e-ticaret platformları üzerinden toplam 895 bin 562 işlem yaptığı ve toplam 135 milyon lira tutarında satış hasılatı sağladığı belirlenmiştir. İlginç olan, bu kişinin vergi beyanlarıyla satış gelirleri arasında farkın 122 milyon lira civarında olması ve hiç vergi ödememiş olmasıdır.
İzaha Davet ve Vergi Beyanında Artış
Bu kapsamda, söz konusu mükellefler vergi daireleri tarafından izaha davet edilmiştir. İlk aşamada, uyum gösteren 3 bin 147 mükellef, toplam 2 milyar lira gelir beyanında bulunmuştur. Ayrıca, vergi mükellefi olmayan 190 kişiyle yürütülen çalışmalar sonucunda, 276 yeni beyanname alınmış ve toplam 83 milyon lira vergi matrahı beyan edilmiştir. Bu tür beyanlarda, yanlış veya eksik bilgi veren mükelleflere uygulanan cezalar daha hafif tutarlarda olmaktadır. Ancak, beyanname vermekten kaçınan veya gelirlerini gizleyenler hakkında vergi incelemesi ve cezai işlemler başlatılacaktır.
Öte yandan, e-ticaret sektöründe yapılan ödemelere 1 Ocak itibarıyla %1 oranında stopaj uygulanmaya başlanmıştır.
Vergi Kaybına Sıfır Tolerans
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise yaptığı açıklamada, dijitalleşme sayesinde vergi kayıplarının takibinin çok daha kolay hale geldiğine dikkat çekmiştir. Bakan, şu ifadeleri kullanmıştır: “Kayıt dışılıkla mücadelede kararlıyız. e-Ticaret platformları üzerinden gelir elde eden herkes vergisini ödemek zorunda. Vergi cezasıyla karşılaşmak istemeyen tüm mükellefleri gönüllü uyumla beyanlarını güncellemeye davet ediyoruz. Dijitalleşen dünyada vergi kaybına izin vermeyeceğiz. Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla bu yılbaşından itibaren uygulamaya aldığımız tevkifat uygulaması, kayıt dışılıkla mücadeleye önemli katkı sağlayacak.”
