Türkiye’de Nüfus Alarmı: Doğurganlık Hızı “Kritik Eşiğin” Altında
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri ve uzman değerlendirmeleri, Türkiye’nin demografik yapısında geri dönülemez bir yola girmek üzere olduğunu ortaya koydu. 2014 yılından bu yana aralıksız düşen doğurganlık hızı, 2024 itibarıyla 1,48 seviyesine gerileyerek nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,1’in çok altında kaldı.
Uzmanlar, bu düşüşün sadece nüfus artışını durdurmakla kalmayıp; iş gücü kaybı, sosyal güvenlik sisteminin çökmesi ve yaşlı bakım maliyetlerinin artması gibi ciddi yapısal sorunlara yol açacağı konusunda uyarıyor.
Rakamlarla 11 Yıllık Düşüş
TÜİK verilerine göre, bir kadının doğurganlık dönemi boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade eden “toplam doğurganlık hızı” 2001 yılında 2,38 seviyesindeydi. 2014 yılından itibaren başlayan kesintisiz düşüş, Türkiye’yi demografik bir krizin eşiğine getirdi.
| Yıl | Doğurganlık Hızı | Durum |
| 2001 | 2,38 | Yenilenme düzeyinin üzerinde |
| 2014 | 2,19 | Düşüş eğilimi başlangıcı |
| 2018 | 2,00 | Kritik eşiğin (2,1) altına iniş |
| 2021 | 1,71 | Hızlanan düşüş |
| 2023 | 1,51 | Alarm seviyesi |
| 2024 | 1,48 |
Tarihi dip seviye |
“Çok Yaşlı Ülke” Sınıfına Girdik
Konuyu değerlendiren TÜİK Başkan Yardımcısı Furkan Metin, doğurganlık hızının 1,4 seviyelerine yaklaşmasıyla “yüksek alarm” verildiğini belirtti. Türkiye’nin geçen yıl itibarıyla “çok yaşlı ülkeler” sınıfına dahil olduğunu vurgulayan Metin, şu çarpıcı analizi yaptı:
“Türkiye, 1990’lı yıllarda 20 yaşındaki bir genç gibiydi. Ancak düşüş böyle sürerse 40 yıl içinde ortanca yaşımız 45’in üzerine çıkacak. 45 yaşındaki Türkiye’nin enerjisiyle, 20’li yaşlardaki Türkiye’nin enerjisi bir olmayacak.”
Sezaryen ve Yalnızlaşma Etkisi
Nüfus krizinin arkasındaki nedenler ve sosyal sonuçları ise şöyle sıralandı:
-
Sezaryen Doğum: Türkiye, sezaryen doğum oranlarında dünyada ilk sırada. Bu durum ve geç evlilikler, ailelerin isteseler bile 2 veya 3. çocuğu yapmalarını zorlaştırıyor.
-
Yalnızlaşan Toplum: Şu an her 5 haneden 1’inde tek kişi yaşıyor. Bu grubun %35’ini 55 yaş üstü kadınlar oluşturuyor.
“Sadece Ekonomi Değil, Kültür Meselesi”
Milli Savunma Üniversitesi Deniz Harp Okulu Dekanı Prof. Dr. Cemalettin Şahin, nüfus düşüşünün sadece ekonomik nedenlere bağlanmasının yanlış olduğunu savundu. Şahin, “Öyle olsaydı İsveç, Norveç ve Almanya’nın nüfusu artardı. Zengin ülkelerin nüfusu artmıyor, bu bir kültür işidir” ifadelerini kullandı.
Şahin, nüfusun toparlanması için “topyekun seferberlik” çağrısında bulunarak şu önerileri getirdi:
-
Konut Mimarisi: 1+1 ve 2+1 evler çocuklu aileler için yetersiz, konut kültürü değişmeli.
-
Eğitim Süreleri: Eğitim sürelerinin kısaltılması ve yeniden düzenlenmesi gerekiyor.
Kaynak: TÜİK
