Avustralyalı bilim insanlarının yaptığı yeni bir araştırma, Türkiye’nin sismik yapısını ve deprem gerçeğini yeniden şekillendirecek bir keşfe imza attı. Curtin Üniversitesi‘nin yürüttüğü çalışma, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Tuz Gölü Fayı‘nın, şimdiye kadar kabul edilenin aksine “yanal hareket etmediğini” ortaya koydu. Bunun yerine, fayın yer kabuğunu parçalayarak genişlediği belirlendi. Bu, uzun yıllardır doğru kabul edilen tektonik teoriye büyük bir darbe vuruyor.
Yeni Teori: “Yanalar Kaymıyor, İki Yaka Birbirinden Uzaklaşıyor”
Tuz Gölü Fayı’nın daha önce “doğrultu atımlı” yani yanal hareket eden bir fay olduğu düşünülüyordu. Ancak Communications Earth & Environment dergisinde yayımlanan bu çalışma, fayın aslında bir “genişleme fayı” olduğunu kanıtlıyor. Prof. Dr. Axel Schmitt ve ekibi, fayın her iki tarafındaki karaların birbirinden uzaklaştığını belirtti. Bu keşif, Türkiye’nin aktif sismik yapısına dair köklü bir değişikliği işaret ediyor.
Schmitt, bulguları şöyle açıkladı:
“Türkiye genellikle doğrultu atımlı faylarıyla bilinir. Ancak bulgularımız, Tuz Gölü Fayı’nın yanlara doğru kaymak yerine, her iki taraftaki karaların birbirinden uzaklaştığını, yani fayın genişlediğini ilk kez doğruluyor.”
Yeni Yöntemle Yapılan Keşif
Bu keşfe ulaşmak için Curtin Üniversitesi ekibi sıra dışı bir yöntem kullandı. Volkanik aktivitelerin izini süren araştırmacılar, Hasandağı‘ndan çıkan antik lav akıntılarını inceledi. Lavlar zamanla soğuyarak katılaştı ve meydana gelen depremlerle parçalandı. Bu katılaşmış lavlar, yer kabuğunun hareketlerini kaydeden doğal bir “kara kutu” işlevi gördü.
Ekip, helyum tarihleme ve uzaktan algılama teknolojileri kullanarak, geleneksel sismolojik yöntemlerle fark edilemeyecek kadar küçük hareketleri tespit etti. Bu hareketlerin yılda sadece 1 milimetre kadar olduğunu, ancak jeolojik açıdan büyük bir öneme sahip olduklarını belirlediler.
Deprem ve Volkanik Tehlikeler İçin Kritik Bilgiler
Bu keşfin sadece akademik açıdan değil, hayati sonuçları da var. Janet Harvey, Tuz Gölü Fayı’nın Avrasya, Arap ve Afrika levhalarının birleştiği kritik bir noktada bulunduğunu vurguladı:
“Bu hareketleri doğru anlamak, kıtalar çarpıştığında stresin nasıl dağıldığını çözmemize yardımcı olacak. Bu veriler sadece Türkiye için değil, Alpler’den Himalayalar’a uzanan tüm deprem kuşağı için kritik önem taşıyor. Deprem ve volkanik tehlike analizlerimizi ve erken uyarı sistemlerimizi bu yeni bilgiye göre güncellemeliyiz.”
Ne Anlama Geliyor?
Tuz Gölü Fayı’nın genişleme hareketini doğru anlamak, yalnızca Türkiye için değil, dünyadaki büyük deprem kuşakları için de yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor. Bu keşif, sadece sismolojik teorilerin doğruluğunu sorgulamakla kalmıyor, aynı zamanda deprem tahminleri ve erken uyarı sistemlerinin daha sağlıklı bir şekilde geliştirilmesini sağlayacak kritik veriler sunuyor. Türkiye gibi aktif fay hatları üzerinde bulunan ülkelerde bu bilgiler, deprem riskini doğru şekilde değerlendirmenin anahtarı olabilir.
Türkiye’nin ve diğer sismik olarak aktif bölgelerin geleceği açısından bu yeni keşif büyük bir önem taşıyor.
