Nisan 2023’ten itibaren Sudan, Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasındaki çatışmalar nedeniyle büyük çaplı bir insani krize sahne olmaktadır. Milyonlarca insan yerinden olmuş, sivil altyapı tahrip edilmekte ve insani yardım erişimi ciddi şekilde kısıtlanmaktadır.
Sudan’daki çatışma, dünya çapında en çok unutulan iç savaşlardan biri haline gelmiştir. Bu çatışmaya dair yaşanan sessizlik, halkın günlük yaşamını derinden etkilemekte ve toplumu karmaşık bir belirsizliğe sürüklemektedir. Uluslararası Göçmen Örgütü (IOM) raporlarına göre, ülke içi yerinden edilen kişi sayısı 10 milyonu aşarken, Norveçli Mülteciler Konseyi (NRC) ise yaklaşık 15 milyon kişinin yer değiştirdiğine ve Sudan nüfusunun yarısının acil insani yardıma ihtiyaç duyduğuna dikkat çekmektedir. Birçok kişi, kalabalık barınaklarda, inşaat halinde olan binalarda ya da açık alanlarda, en temel ihtiyaçlardan yoksun bir şekilde yaşam mücadelesi vermektedir.
Sınırları aşan mülteci krizi
Sudan’ın çöküşü sadece yerel değil, bölgesel bir kriz olarak da ortaya çıkmıştır. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), çatışmalar nedeniyle 11 milyondan fazla kişinin komşu ülkelere göç ettiğini bildirmektedir. Çad, Güney Sudan, Mısır ve Etiyopya gibi ülkelerde kurulan mülteci kampları, büyük bir insani yük altındadır ve sınırlı kaynaklarla bu göç dalgasını karşılamaya çalışmaktadır. Bu kitlesel hareketlilik, bölgedeki ülkelerin sağlık, eğitim ve güvenlik alanlarında uzun vadeli riskler doğurmaktadır. Aileler, genellikle sadece üzerlerindeki kıyafetlerle, zorlu arazileri günler veya haftalar süren yürüyüşlerle güvenliğe ulaşmaya çalışmaktadır.
Yıkıcı savaşın etkileri
Khartoum gibi büyük şehirlerde konut alanları bombalanmakta, hastaneler hedef alınmakta ve altyapı tamamen tahrip edilmektedir. MSF (Doktorlar Sans Frontières) raporlarına göre, pek çok hastane kapatılmış veya malzeme eksikliği nedeniyle hizmet veremez hale gelmiştir. Darfur bölgesinde, geçmişte yaşanan trajedilerin izleri tazelenmiş ve çatışmalar ciddi boyutlara ulaşmıştır. Human Rights Watch ve BBC tarafından belgelenen olaylarda, etnik temelli cinayetler ve yağma olaylarının arttığı gözlemlenmiştir. El-Gineina gibi şehirlerde, yüzlerce sivil yaşamını yitirmiş, yerlerinden edilmiştir. Çocuklar üzerindeki etkiler ise özellikle korkutucudur. UNICEF, 14 milyondan fazla çocuğun acil insani yardıma ihtiyaç duyduğunu ve 4 milyona yakınının şiddetli besin kıtlığı ve açlık nedeniyle yaşam mücadelesi verdiğini bildirmektedir. Eğitim kurumları kapalı kalmış, birçok okul mülteci barınaklarına dönmüştür. Çocuklar, hastalıklar ve yetersiz beslenme nedeniyle yüksek ölüm oranlarıyla karşı karşıya kalmaktadır. Kadınlar ve kız çocukları, özellikle cinsel ve toplumsal şiddet mağduru olmaktadır.
İnsani yardımın ulaşmasındaki zorluklar
OHCHR (Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği) verilerine göre, Sudan’da şu anda 25 milyondan fazla insan insani yardıma ihtiyaç duymaktadır. Ancak, devam eden çatışma ve güvenlik sorunları, yardım operasyonlarını ciddi ölçüde engellemektedir. Yollar sık sık kapatılmakta, yardım konvoyları saldırıya uğramakta ve yardım malzemeleri çalınmaktadır. MSF, silahlı soygunlar ve saldırılar nedeniyle sağlık çalışanlarının ve tesislerin güvenliğinin tehlikeye girdiğini bildirmektedir. Dünya Gıda Programı ve diğer yardım kuruluşları, lojistik zorluklar nedeniyle ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. BM’nin 2024 Sudan insani yardım planı, fonların %20’sinden azını toplamış durumda ve bu durum, krizin daha da derinleşmesine neden olmaktadır. Sudan’daki çatışmanın hız kesmeden devam etmesi, uluslararası medyada yeterince yer almamasına neden olmaktadır. Sudan’ın insani trajedisi, küresel dikkat eksikliği ve yorgunluğunun sonucu olarak göz ardı edilmektedir. Dünya, Ukrayna savaşı, İsrail-Gazze çatışması ve Çin-Tayvan gerilimi gibi başka krizlerle meşgulken, Sudan’daki insanlık durumu ikinci planda kalmaktadır. Deutsche Welle, Sudan krizinin diğer az haber alınan krizlerle kıyaslanmasına vurgu yaparak, medya ve kaynakların tercihleriyle hangi hikayelerin ön plana çıktığını göstermektedir.
Bu sessizliğin altında yatan derin nedenlerden biri de, Sudan’daki insani acının Batı’nın jeopolitik ve ekonomik çıkarlarıyla doğrudan ilgisi olmamasıdır. Bu nedenle, küresel güçler ve bölgesel aktörler arasındaki diplomatik çabalar yetersiz kalmakta ve çatışmaların sona erdirilmesi konusunda umutlar zayıf kalmaktadır. Birleşik Krallık liderliğindeki Londra konferansı, taraflar arasında temel diyaloglar kurmakta başarısız olmuş ve Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi bölgesel güçler arasında bir anlaşmazlık söz konusu olmuştur. Bu bölünmüşlük, barış sürecini daha da zorlaştırmaktadır. Taraflar, sosyal medya üzerinden propaganda yapmayı ve askeri güçleriyle destek sağlamayı sürdürürken, gazetecilere yönelik tehdit ve sansür, güvenilir bilgi akışını engellemektedir. Birçok durumda, taraflar kısa süre içinde ateşkesi bozmaktadır. Uluslararası toplumdan güçlü ve birleşmiş bir baskı olmadıkça, her ateşkes sadece sözde kalacaktır. Kalıcı barışın sağlanması, büyük bir güven ve dış etkenlere karşı direnç gerektirmektedir.
Kaynak: Ivania Inyange, Global Voices
Bu içerik CC BY 3.0 lisansı kapsamında Türkçeye çevrilmiş ve yeniden yazılmıştır.
