Karaciğer, kendi kendini temizleme yeteneğine sahip en büyük organımızdır. Yiyecekleri besin maddelerine dönüştürür, enerji depolar ve zararlı toksinleri vücuttan atar. Ancak çevresel etkenler, kötü yaşam alışkanlıkları ve ilaç kullanımı gibi faktörler karaciğerin sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün, karaciğerin görevlerini ve zarar görebileceği durumları anlattı. Karaciğer, yaklaşık 1,5 kg ağırlığında, enfeksiyonlara karşı koruyan ve toksinleri atan önemli bir organdır. Ancak alkol, hepatit virüsleri, obezite, yanlış ilaç kullanımı ve zehirli maddeler gibi faktörler karaciğeri zorlar ve hasar verebilir.
Karaciğeri Zorlayan Faktörler
- Alkol: Uzun süreli ve yoğun alkol kullanımı, karaciğer yağlanması ve siroza yol açabilir.
- Hepatit Virüsleri: B ve C virüsleri kronikleşerek ciddi karaciğer hastalıklarına neden olabilir.
- Obezite ve Yanlış Beslenme: Yağlı ve şekerli yiyecekler karaciğeri yağlandırır.
- Bazı ilaçlar ve bitkisel ürünler: Bilinçsiz kullanıldığında karaciğer hasarına yol açar.
- Zehirli Maddeler: Pestisit ve solvent gibi kimyasallar karaciğeri toksik hale getirebilir.
- Aç Kalma: Uzun süreli açlık, karaciğer iltihabını tetikler.
- Sigara: Uzun süre kullanımı hücre hasarına neden olur.
Karaciğerin Görevini Yitirmesi ve Belirtileri
Uzun süre alkol tüketimi ve ağır viral enfeksiyonlar siroz ve karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Yağlanma genellikle belirti vermezken, ilerlediğinde karın bölgesinde şişlik, yorgunluk ve sindirim sorunları görülebilir. Ayrıca diyabet, kalp hastalıkları ve damar sorunları riski artar.
Karaciğere Destek Olmanın Yolları
Karaciğer, kendi kendini temizleme özelliğine sahiptir, ancak toksinlere maruziyet arttıkça ona destek olmak gerekir. İşte dikkat edilmesi gerekenler:
- Alkolü bırakın: Alkolü tamamen bırakanların karaciğer enzimleri 4 hafta içinde düzelir.
- Sağlıklı beslenin: Hazır ve işlenmiş gıdalardan uzak durun, Akdeniz tarzı beslenin ve kilo almaktan kaçının.
- Hepatit aşılarınızı yaptırın.
- Gereksiz ilaç ve takviye ürünlerinden uzak durun.
- Günde en az 2-2,5 litre su içerek toksinlerin atılmasını kolaylaştırın.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Gece saat 23.00–03.00 arasında erken uyuyun, bu saatler karaciğerin kendini yenilediği zamanlardır.
Test ve Kontroller
ALT, AST, GGT, ALP, Bilirubin ve Albumin gibi kan testleri ile karaciğer sağlığınızı takip edin. Erken teşhisle sorunlar büyümeden önlem alınabilir.
Dost Gıdalar
Karaciğer yağlanmasını önleyen ve toksinleri atan bazı gıdalar şunlardır:
- Enginar
- Sarımsak
- Limon
- Zeytinyağı
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Ceviz
- Pancar
- Zerdeçal
