Modern şehir yaşamı, bireyselleşme ve dijitalleşme, komşuluk ilişkilerini zayıflatıyor; araştırmalar Türk halkının üçte birinin komşuluk bağlarının tamamen sona erdiğini düşündüğünü ortaya koyuyor.
Komşuluk Sadece Coğrafi Yakınlık Değil
Sosyolojik açıdan komşuluk, insanların yaşadıkları çevrede birbirleriyle kurdukları duygusal ve sosyal bağları ifade ediyor. Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, bu ilişkilerin duygusal destek, güven, yardımlaşma ve karşılıklı sorumluluk üzerine kurulduğunu belirtti.
Geleneksel Toplumlarda Komşuluk Kritik Rol Oynuyordu
Eskiden mahalle ve çarşılarda komşuluk ilişkileri güçlüydü; insanlar birbirine psikolojik ve maddi destek sağlıyor, aidiyet duygusu ve toplumsal uyum güçleniyordu.
Modern Kentlerde Komşuluk Bağları Zayıflıyor
Areda Survey’in 2024 araştırmasına göre, Türk halkının %63,3’ü komşuluk ilişkilerinin eskisi kadar güçlü olmadığını, %31,2’si ise ilişkilerin tamamen sona erdiğini düşünüyor. Yüksek katlı binalar, anonimleşme ve sosyal izolasyon bu zayıflamanın temel sebepleri olarak öne çıkıyor.
AVM Kültürü ve Dijitalleşme Sosyal Bağları Dönüştürdü
Mahalle esnafıyla kurulan geleneksel komşuluk ilişkileri, alışveriş merkezlerinin yaygınlaşması ve dijital iletişim araçlarıyla daha işlevsel ve yüzeysel hâle geldi. WhatsApp grupları ve sosyal medya, fiziksel temas olmadan iletişim sağlasa da geleneksel sıcaklığı yansıtamıyor ve bazen yanlış anlaşılmalara yol açabiliyor.
Bireyselleşme ve Mahremiyet Etkisi
Apartman ve site yaşamı fiziksel yakınlık sağlasa da sosyal etkileşimi azaltıyor. İnsanlar yalnızca ihtiyaç duyduklarında komşularıyla iletişim kuruyor. Çat kapı misafirlik neredeyse tamamen kayboldu, ortak alanlar ise yüzeysel etkileşim alanına dönüştü.
Dayanışma ve Güven Zayıfladı
Komşular arasındaki karşılıklı yardım ve dayanışma azalırken, yüksek gelir gruplarında sosyal statü ve rekabet ilişkileri ön plana çıkabiliyor. Geleneksel anlayışta “komşu komşunun külüne muhtaçtır” mantığı giderek nadir görülüyor.
Komşuluk Hâlâ Hayati Öneme Sahip
Prof. Dr. Süleymanlı, özellikle yalnız yaşayan yaşlılar veya çocuklu aileler için komşuluk ilişkilerinin hayati önem taşıdığını vurguladı. Basit bir selam bile sosyal bağları güçlendirebilir ve toplumsal yalnızlıkla mücadelede etkili bir adım olabilir.
