Son yıllarda kullanımı patlama yapan takviye edici gıdalar, “doğal olduğu için zararsızdır” algısıyla kontrolsüzce tüketiliyor. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halis Dokgöz, bu ürünlerin ciddi zehirlenmelere ve adli vakalara yol açabileceği konusunda uyardı.
Mersin’de düzenlenen Güneyde Eczacılık Kongresi’nde konuşan Dokgöz, takviye gıda pazarının 247,8 milyar dolara ulaştığını ve piyasada 29 binden fazla ürün bulunduğunu belirterek şu risklere dikkat çekti:
“Doğallık Safsatası”na (Naturalistic Fallacy) Dikkat
Tüketicilerde “bitkiselse zararsızdır” algısı hakim. Bu durum literatürde “Doğallık Safsatası” olarak geçiyor. Prof. Dokgöz, acil servise gelen veya otopsi yapılan vakalarda, hasta yakınlarının bitkisel ürünleri ilaçtan saymadıkları için doktorlara söylemediğini, bunun da zehirlenme tanısını zorlaştırdığını belirtiyor.
Doğal Olan da Öldürebilir
Bir maddenin laboratuvarda üretilmesi veya topraktan çıkması onun zehir olup olmadığını belirlemez; zehiri belirleyen dozdur. Doğada bulunan bazı maddeler bilinen en güçlü zehirlerdir:
-
Botulinum Toksini: Doğal bir bakteri üretimidir ve çok güçlü bir zehirdir.
-
Risin: Hint yağı bitkisinden elde edilir, biyolojik silah olarak kullanılır.
-
Mantar Zehirlenmeleri: Amanita phalloides (Köygöçüren) tamamen doğaldır ancak karaciğeri yok ederek öldürür.
Yanlış Vitamin Kullanımının Yarattığı Tehlikeler
Masum görünen vitaminlerin kontrolsüz ve yüksek dozda alınması ciddi organ hasarlarına yol açabiliyor:
Vitamin Yanlış Kullanımda Ortaya Çıkan Riskler D Vitamini En yaygın zehirlenme türü. Böbrek yetmezliği, kalp durması, hiperkalsemi. A Vitamini Karaciğer toksisitesi (zehirlenmesi), gebelikte bebekte sakatlık riski. E Vitamini Kanama riskinde artış. Adli Tıp ve Denetim Sorunu
-
Denetim Farkı: İlaçlar Sağlık Bakanlığı, takviyeler ise Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından denetleniyor. İlaçlar yıllarca test edilirken, takviyeler çok daha hızlı piyasaya sürülüyor.
-
Gizli İlaç Maddeleri: Bazı kötü niyetli üreticiler, takviye adı altında ilaç etken maddelerini ürünlere gizlice ekleyebiliyor.
-
Olay Yeri İncelemesi: Şüpheli ölümlerde olay yeri inceleme ekiplerinin sadece ilaç kutularını değil, mutfaktaki bitkisel çayları ve kapsülleri de delil olarak toplaması gerektiği vurgulanıyor.
-
