Wrocław Üniversitesi’nden Kültür Çalışmaları Profesörü Dr. Dominik Lewiński, modern iş dünyasının görünmeyen yüzünü “büyük bir ikiyüzlülük” olarak tanımladı. Lewiński’ye göre, özellikle 30’lu ve 40’lı yaşlardaki çalışanlar, sahte duygusallık, kayırmacılık ve sürekli işten çıkarılma korkusu üzerine kurulu kırılgan bir sistemin içinde tükeniyor.
Lewiński’nin analizi, kişisel gelişimine yatırım yapan nitelikli çalışanların, günün sonunda “anlamdan yoksun ama yüksek ücretli” pozisyonlara hapsolduğunu ortaya koyuyor. Öğretmenlik veya yardım odaklı meslekler gibi toplumsal faydası yüksek işler düşük ücretlerle mücadele ederken, kurumsal yapılardaki birçok anlamsız pozisyonun yüksek kazanç sunması, derin bir toplumsal ve bireysel çelişki yaratıyor.
Liyakat Yerini “Tanıdık”a Bıraktı
Profesör Lewiński, iş dünyasında giderek normalleşen nepotizmin (kayırmacılık) temelinde iki ana faktörün yattığını belirtiyor: Düşük toplumsal güven ve işsiz kalma korkusu.
Küreselleşen pazarda performansın iş garantisi sağlamadığına dikkat çeken Lewiński, bu ortamda liyakatin yerini “güvenli liman” arayışına bıraktığını vurguluyor. İnsanların yabancılar yerine tanıdıklarına güvenme eğilimi, “aile dostu patron” ilişkisini öne çıkarırken profesyonelliği geri plana itiyor.
“Duygusal Kölelik: Mutlu Görünmek Zorundasın”
Raporda, şirketlerin çalışanlardan sadece iş değil, aynı zamanda “coşku ve bağlılık” talep etmesi “duygusal kölelik” olarak nitelendiriliyor. Lewiński’ye göre ofislerdeki motivasyon panoları veya “Mutluluk Yöneticisi” gibi unvanlar, baskı ve sömürü düzeninin makyajı niteliğinde.
Mevcut düzeni “üçüncül kölelik” olarak tanımlayan Lewiński, günde sekiz saat boyunca iradenin bir başkasına devredildiği bu sistemin, otoriter aile ve okul yapısından gelen bireyler için travmatik bir döngüye dönüştüğünü savunuyor.
Çözüm: Temel Gelir ve 4 Günlük Mesai
Çalışma hayatındaki temel sorunun “korku” olduğunu belirten Lewiński, bu döngünün kırılması için iki radikal çözüm öneriyor:
-
Dört Günlük Çalışma Haftası: İş-yaşam dengesinin yeniden kurulması.
-
Temel Gelir Uygulaması: İnsanların “aç kalma korkusundan” kurtarılarak, işçi-işveren ilişkisinin korku yerine özgür irade üzerinden şekillenmesi.
Kaynak: Wrocław Üniversitesi Araştırmaları
