Emeklilik, yıllarca süren bir çalışmanın ve birikimin karşılığını almayı hayal ettiğimiz bir dönem. Ancak Türkiye’de uzun süredir uygulanan “ücretin bir kısmının bankadan, bir kısmının elden ödenmesi” durumu, birçok çalışanın emeklilik maaşını olumsuz etkiliyor. Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun, bu uygulamanın çalışanlar ve işverenler için yarattığı riskleri ve çözüm yollarını anlatan bir yazı kaleme aldı.
Gerçek Ücret Bildirilmediğinde Emekli Maaşı Yarıya Düşer
Erdursun’un örneğine göre, 66 bin TL maaşla çalışan bir kişi, SGK’ya yalnızca asgari ücret üzerinden bildirimde bulunulursa, yaklaşık 16.881 TL emekli maaşı alır. Ancak, bu kişinin maaşı gerçek ücret üzerinden bildirilseydi, emekli maaşı yaklaşık 30 bin TL olurdu. Bu fark, yıllar geçtikçe yaşam standardını ciddi şekilde etkileyen bir gelir kaybına dönüşebilir.
Hizmet Tespit Davası ile Haklarınızı Geri Alabilirsiniz
Erdursun, eldan ödeme alan ve düşük prim bildirilen çalışanların Hizmet Tespit Davası açarak haklarını geri alabileceğini belirtiyor. Bu dava sayesinde, çalışanlar şunları kanıtlayarak emekli maaşlarını yeniden hesaplatabilirler:
-
Elden ödeme aldıklarını,
-
Primlerinin düşük bildirildiğini,
-
Gerçek maaşlarını (tanık beyanları, banka kayıtları, yazışmalar gibi belgelerle)
Dava kazanıldığında, işveren eksik primleri ödeyecek ve emekli maaşı yeniden hesaplanarak geçmiş farklar çalışana geri ödenecektir.
SGK Denetimleri Sıkılaşıyor
Son dönemde SGK, asgari ücret üzerinden uzun süreli bildirim yapılan işyerlerine karşı denetimleri sıklaştırdı. Denetmenler, çalışanların fiili görevlerini ve emsal ücretlerini inceleyerek elden ödeme ve düşük prim bildirimlerini tespit edebiliyor. Bu nedenle, asgari ücret bildirimi bugün için otomatik bir risk göstergesi olarak kabul ediliyor.
İşverenler İçin Ciddi Hukuki ve Mali Sonuçlar
İşverenler için bu durum ciddi hukuki ve mali sonuçlar doğurabilir. Erdursun, işverenlerin bu riski ortadan kaldırmak için şu adımları izlemeleri gerektiğini öneriyor:
-
Ücretlerin tamamını kayıt altına almak,
-
Gerçek ücret üzerinden prim bildirmek,
-
Elden ödeme uygulamasını sonlandırmak,
-
Bordro ve kayıt süreçlerini şeffaf tutmak.
Bu adımlar, hem cezai yaptırımlardan kurtulmayı hem de olası davalarda güçlü bir savunma sağlamayı garanti eder.
Çalışanlar İçin Yol Haritası
Çalışanların haklarını geri almak için takip edebilecekleri birkaç önemli adım vardır:
-
Elden ödeme aldıklarını belgeleyen tüm kayıtları saklamak,
-
Emsal ücret araştırması yaparak kendi pozisyonundaki maaş seviyelerini öğrenmek,
-
Gerekirse sosyal güvenlik uzmanlarından destek alarak emekli maaşlarını yeniden hesaplatmak ve dava yoluna gitmek.
“Danışmanlık Zorunlu Hale Geldi”
Erdursun, son yıllarda sosyal güvenlik ve iş hukuku alanında yaşanan karmaşanın arttığını ve hem işverenlerin hem de çalışanların profesyonel destek almasının artık zorunlu hale geldiğini belirtiyor. “Bugün Türkiye’de hem işverenin hem de çalışanın en güvenli yolu, mevzuata uygun hareket etmek, doğru bilgi almak ve **uzman rehberliğinde ilerlemektir” dedi.
