Stres, hem zihinsel hem fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen en yaygın modern sorunlardan biri. Baş ve mide ağrısından uykusuzluğa kadar birçok probleme yol açan stres, aynı zamanda iştah üzerinde de doğrudan etkili. Bazı insanlar stresli anlarda aşırı yemek yerken, bazıları ise neredeyse hiçbir şey yiyemez hale geliyor.
Stres Vücudu Nasıl Etkiliyor?
Yale Üniversitesi’nden Prof. Rajita Sinha’ya göre stres, “baş edilemeyecek kadar zorlayıcı bir duruma karşı vücudun ve zihnin verdiği tepki”dir. Bu süreçte beyindeki hipotalamus bölgesi devreye girer ve vücudu alarma geçirir. Adrenalin ve kortizol gibi hormonlar salgılanır; nabız, tansiyon ve enerji seviyesi yükselir.
Kısa süreli stres bazen motive edici olabilirken, uzun süreli yani kronik stres; uykusuzluk, depresyon, kilo artışı ve bağışıklık sisteminde zayıflamaya neden olabilir.
Stres İştahı Neden Değiştirir?
Nörolog Dr. Mithu Storoni, stresin sindirim sistemini etkileyerek bazı insanlarda iştahı tamamen kapattığını, bazılarında ise özellikle tatlı ve yağlı yiyeceklere yönelimi artırdığını belirtiyor.
Beyin ile mide arasındaki iletişimi sağlayan vagus siniri, stres altında baskılanır. Bu durum, beynin “açlık-tokluk” sinyallerini doğru alamamasına yol açar. Ayrıca, stres anında beynin şeker ihtiyacı artar. Bu da kişinin enerji toplamak için farkında olmadan karbonhidratlı yiyeceklere yönelmesine neden olur.
Kronik Stresin Uzun Vadeli Etkileri
Sürekli stres altında kalan vücut, insülin hormonuna karşı direnç geliştirebilir. Bu durum, kan şekeri seviyesinin yükselmesine, dolayısıyla kilo artışı ve diyabet riskinin artmasına yol açar. Prof. Sinha, “Bir kısır döngü başlar; stres yedikçe artar, yedikçe stres de büyür” diyor.
Stres Kaynaklı Yeme Davranışını Nasıl Kontrol Edebiliriz?
Uzmanlara göre stresli dönemlere hazırlıklı olmak, fazla yemeyi önlemenin en etkili yollarından biri.
-
Uykuya önem verin: Yeterli uyku, stres hormonlarını dengeleyerek şeker isteğini azaltır.
-
Egzersiz yapın: Düzenli hareket, stres hormonlarını düşürür ve ruh halini iyileştirir.
-
Sağlıklı atıştırmalıklar hazırlayın: Abur cuburu erişilebilir yerlerde tutmayın; protein ağırlıklı, düşük glisemik gıdalar tercih edin.
-
Alkolden uzak durun: Stres anında alkol tüketimi kısa süreli rahatlama sağlasa da, uzun vadede stresi artırır.
-
Sosyal destek alın: Yakınlarınızla birlikte yemek yemek veya birlikte vakit geçirmek, stres kaynaklı aşırı yeme eğilimini azaltır.
Sonuç
Stresle başa çıkmak, yalnızca ruh sağlığı için değil, beslenme düzeni ve genel yaşam kalitesi için de kritik öneme sahip. Uzmanlar, stres anlarında yiyeceğe sığınmak yerine, uyku, egzersiz ve sosyal destek gibi sürdürülebilir alışkanlıklara yönelmenin uzun vadede hem beden hem zihin sağlığını koruduğunu vurguluyor.
